Binalar, yapıldıkları malzemelerin cinsine göre, sıcaklıklardan etkilenirler. Bütün cisimlerin uydukları fizik kanunlarına tabidirler. Bu nedenle, sıcaklık arttığı zaman genleşme, sıcaklık azaldığı zaman büzülme olacaktır. Bu hareket çok büyük miktarlarda olmamasına rağmen, yapılarda istenmeyen bir durumdur.
Yatay ve düşey hareketlerden az etkilenmek ve yapının tamamının hasar görmemesi açısından belli uzunluktan sonra yapı bir bütün olmaktan çıkarılıp ayrı bir yapı olarak inşa edilir (edilmelidir).
Yan yana yapılan ve birbirinden bağımsız olan yapıların arasında oluşturulan boşluğa dilatasyon derzi denir.
Dilatasyon derzlerini dört ana başlıkta inceleyebiliriz.
- Oturma ve Genleşme Derzleri
- Deprem Derzleri
- Titreşim Derzleri
- Hareket Derzleri
Oturma ve genişleme derzleri
Yapılardaki hareketlilik sonucu uzun yapılarım tamamının bu hareketten etkilenip hasar görmesini engellemek yada hasarı en aza indirgemek açısından yapılan düşey aralıklardır. Genellikle her 10 mt için 1 cm olarak uygulanması kabul görülmüştür. 10 Mt’de bir dilatasyon derzi bırakmak estetik açısından olumlu karşılanmadığı için her 30mt’de bir 3 cm’lik derzler bırakılır (her 10 mt için 1 cm)
Dilatasyon derzleri, binanın temelinden çatıya kadar uzanır. 3 cm eninde her 30mt de düşey aralıkları bulunan bir yapı düşünün. 3 cm aralık sayesinde bu yapı birbirinden bağımsız 2 yapı gibi hareket edecektir. Herhangi birindeki hareketlilik diğerine etki etmeyeceğinden zarar sadece bir yapıda görülür, böylelikle diğer yapı hasardan kurtulmuş olur.
Önce binanın bir yanı sonra diğer yanı birbirinden bağımsız olarak inşa edilir. Derzlerin yanlarına her blok için temel, kolon ve duvar yapılır.
Derz aralıkları binaları birbirlerine bağlayacak şekilde doldurulmaz. Yalnız temelden geçmesi muhtemel su ve nem gibi yapıya zarar verecek etkiler için derz araları temelden itibaren bitümlü levha, keçe, fosfor vb. gibi yalıtım malzemeleri ile izole edilmelidir.
merhaba bana kargir duvar kaplamaları ile ilgili bilgi ve fotoğraf gerekli acaba ulasabilecegim bi yer varmıdır bana yardımcı olabilirmisiniz?ben inşaat teknikerliğinde okuyorum ve bu bana verilen ödevi haftaya kadar bulmam gerekli fakat bulamadım yardım ederseniz sevinirim hoşçakalın bu arada siteniz çok güzel tebrikler
hareket derzleri nerelerde kullanılır açıklama yapılsaydı tam süper olacaktı…
Bu konuya 2 yada 3 bölüm ayırdım, anlatmaya çalışacağım…
haraket derzleri kkoprulerde titresım derzlerı fabrıkalarda kullanılır
merhaba…dilatasyon derziyle ilğili bir soru sormak istıyordum…dılatasyon derzinin genelde 30 m de bır konulması tercih edılıyor.fakat biz tasarımda gereklı oldugu ıcın bu mesafeyı 50 m ye cıkarabılırmıyız…kısacası 50m de bir dilatasyon derzi konulabılırmı…tesekkürler
@oguz Evet olabilir, zira 10mt için 1 cm iken biz estetik açısından 30mt’de 3cm demiştik. 50mt’de 5cm konulabilinir sanırım.
Benim bir sorum olacak dilatasyon derzinin olduğu bölümde iki binadaki kullanım rahatlığı açısından duvar kırılarak (19 cm.+29 cm.) kapı bölmesi açılmasının sakıncasımı varmıdır. ?
Teşekkür eder saygılar sunarım.
30 mt. maximum ölçüdür.. fazlası kabul edilmez..
ellerine saglık kardeş çok faydalı oldu
eger binada isil genlesmelerin etkisini azaltacak onlemleri alabilirseni 60 metreye, hatta dahada fazlasina cikabilirsiniz. bu TS500 madde 6.3.4 te acikca belirtilmistir.
Madde 6.3.4- Genleşme, Büzülme ve Sünme Etkileri
Sıcaklık değişimleri ve büzülme etkileri gözönünde bulundurularak, uzunlukları fazla olan hiperstatik
yapılarda, üst yapıda genleşme derzleri düzenlenmelidir. Dış etkilere açık yapılarda, derz aralıkları 40
m yi aşmamalıdır. Sıcaklık değişimlerine karşı korunmuş ve uçlarında rijit perde bulunmayan çerçeve
türü yapılarda, derz aralığı 60 m ye kadar artırılabilir. Zamana bağlı davranışı gözönüne alan
hesapların yapılması veya büzülmeyi azaltan özel önlemler alınması koşuluyla, bu sınırlar aşılabilir.